اصول بتن ریزی

بتن چیست

 بتن یک ماده ترکیبی ساخته شده از سنگدانه‌های کوچک و بزرگ است که با یک چسب سیمانی به هم اتصال داده شده و با گذر زمان سفت می‌شود. ماده‌ی پایه در بیشتر بتن‌ها، آهک است؛ مانند بتن‌های ساخته شده با سیمان پرتلند یا سایر سیمان‌های هیدرولیک مانند سیمان‌های کلسیوم آلومینات. البته بتن آسفالتی، که معمولا برای سطح جاده مورد استفاده قرار می‌گیرد نیز نوعی سیمان است که جنس سیمان آن از بیتومن می‌باشد. همچنین در مواردی نیز در تولید برخی بتن‌های پلیمری، سیمان مورد استفاده نوعی پلیمر است.
 

زمانی که سنگدانه با سیمان پرتلند خشک و آب مخلوط می‌شود، ترکیب حاصله دوغابی ایجاد می‌کند که به راحتی می‌توان از آن استفاده کرد و یا آن را درون قالب ریخت. سیمان با آب و سایر اجزا واکنش شیمیایی داده و ماده‌ی سفتی ایجاد می‌کند که مواد را کنار هم مانند یک سنگ با دوام و پرکاربرد نگه می‌دارد. اغلب، افزودنی‌هایی (مانند پوزولان‌ها یا فوق روان کننده‌ها) به ترکیب اضافه می‌شوند تا خواص فیزیکی ترکیب را بهبود بخشند. در بیشتر موارد بتن ریزی با مواد تسلیح کننده (مانند میلگرد) صورت می‌گیرد تا مقاومت کششی نیز داشته باشد.

مراحل بتن ریزی

بتن ‌ریزی فرایند تخلیه‌ی بتن آماده به کمک پمپ، جرثقیل یا ابزارهای مشابه در محلی است که به بتن نیاز دارد. بتن ریزی به منظور استحکام و انسجام ساختمان انجام می‌شود و می‌تواند مهم‌ترین عنصر در ایمنی سازه‌ها باشد. کیفیت و نحوه‌ی اجرای بتن ریزی باعث مقاومت ساختمان در برابر آسیب‌هایی مثل زلزله است و با توجه به شرایط فعلی کشورمان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بخش‌های مختلفی همچون پی، ستون‌ها و سقف ساختمان نیاز به بتن ریزی دارند و اجرای بتن ریزی در تک تک این بخش‌ها باید با مهارت و دقت انجام شود. مراحل بتن ریزی در تمامی این قسمت‌ها اصول مشترکی دارد که در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم.

آماده سازی بتن

پیش از اجرای بتن ریزی باید از کیفیت بتن مورد نیاز برای سازه اطمینان حاصل کرد. اجزای سازنده‌ی بتن باید با درصد دقیقی ترکیب شوند تا مشکلی برای آن پیش نیاید؛ چرا که کم و زیاد بودن هر کدام از اجزا می‌تواند دردسرهای فراوانی را برای سازندگان و ایمنی سازه‌ به وجود بیاورد. بتن از ترکیب موادی مثل شن و ماسه، سیمان، سنگ‌آهک، آب و مواد شیمیایی دیگر ساخته می‌شود. معمولا سنگ‌دانه‌ها سه چهارم حجم بتن و ملات سیمان و آب، یک چهارم حجم آن را تشکیل می‌دهند. اما در نهایت شیوه‌ی مخلوط کردن مواد با هم، یک پروسه‌ی کاملا تخصصی است و انجام آن به تجربه و دانش کافی نیاز دارد.

 آرماتور و قالب بندی

قالب بندی و آرماتوربندی یکی از مهم‌ترین مراحل آماده‌سازی قبل از بتن‌ ریزی است. در قسمت پی، مهندسین سازه با توجه به تعداد طبقه‌های ساختمان، برآورد بار وارده روی شالوده، کیفیت زمین و چند فاکتور دیگر، تعداد میلگردها و اندازه‌ی آن‌ها را برای بستن آرماتور مشخص می‌کنند. این بخش از کار، تماما بر عهده‌ی مهندسینی است که روی پروژه نظارت دارند و با توجه به محاسباتی که انجام می‌دهند، عرض آرماتورها را مشخص می‌کنند. اطراف آرماتورها هم معمولا فضای کوچکی در نظر گرفته می‌شود تا قالب‌های نگهداری بتن ریزی در آن قرار بگیرند.

بتن ریزی

پس از قالب گذاری و آرماتوربندی، باید بتن در بخش‌های مورد نظر ریخته شود. از آن‌جا که در بخش پی ساختمان به حجم زیادی بتن نیاز است، از سیستم‌های مختلفی برای انتقال بتن کمک می‌گیرند. کمک گرفتن از دستگاه مونوریل، سیستم آسانسوری یا پمپاژ بتن به قسمت مورد نیاز، راه‌هایی است که سازندگان معمولا از آنها بهره می‌گیرند.در قسمت سقف به میزان بتن کمتری نیاز است و به کمک روش‌هایی که گفتیم، بتن را به سقف می‌رسانند. اما بتن ریزی سقف باید در یک مرحله انجام شود و اجرای آن نباید با تاخیر زمانی همراه باشد؛ چرا که سقف باید یک‌دست باشد و نباید ترک‌خوردگی و نقصی در آن دیده شود. بتن ریزی ستون‌ها هم معمولا به صورت دستی و یا پمپاژ بتن انجام می‌شود.

متراکم کردن بتن 

پس از اجرای بتن ریزی باید آن را یک‌دست کنیم و مطمئن شویم که هوایی میان لایه‌های بتن وجود ندارد؛ چرا که وجود هوا درون بتن می‌تواند باعث ایجاد تخلخل در آن شود و استحکام را تا حد زیادی کاهش دهد. به همین دلیل صاف کردن بتن یا در اصطلاح ویبره کردن آن از اهمیت بالایی برخوردار است. برای ویبره کردن بتن‌های ساختمانی،‌ دو راه وجود دارد. اگرضخامت بتن کمتر از ۱۵ سانتی‌متر باشد، معمولا از ماله‌ یا تخته ماله برای ویبره کردن استفاده می‌شود. اما در ضخامت‌های بیشتر از این مقدار، باید سراغ ویبراتورهای مخصوص بتن ریزی رفت. این ویبراتورها می‌توانند لرزشی، فشاری یا ترکیبی از هردو حالت فشاری و لرزشی باشند.